شمشاد بيگم
شمشاد بيگم
شمشاد بيگم (گلوڪاره): آرٽسٽ ۽ منفرد آواز رکندڙ هندستاني فلم انڊسٽري جي مشهور گلوڪاره شمشاد بيگم جو جنم 14 اپريل 1919ع تي لاهور ۾ هڪ مسلمان گهراڻي ۾ ٿيو. سندس پيءُ ميان حسين بخش هڪ مڪئنڪ هو.
هن ڳائڻ جي شروعات پرائمري اسڪول ۾ پڙهڻ دوران ڪئي، جتي اسڪول جي پرنسپال سندس آواز کان متاثر ٿي کيس اسيمبلي جي هيڊ سنگر مقرر ڪيو. ڏهن سالن جي عمر ۾ هن لوڪ گيت ڳائڻ سان گڏ مذهبي پروگرامن ۽ شادي جي تقريبن ۾ ڳائڻ جو آغاز ڪيو. 1931ع ۾ سندس هڪ چاچو امير خان (جيڪو غزل ۽ قوالي جو شوقين هو) لڪ ڇپ ۾ زينو فون (Xenophone) ميوزڪ ڪمپنيءَ ۾ آڊيشن لاءِ وٺي ويو، جتي کيس سنڌ جي مشهور موسيقار غلام حيدر ربانيءَ سندس آواز ۾ بهادر شاهه ظفر جو غزل ’ميرا يار ملي اگر‘ ٻڌي ڏاڍو متاثر ٿيو ۽ کيس 12 گانا گائڻ جي پيشڪش ڪئي. مائٽن جي اعتراض سبب ڳائڻ جي فني سکيا ڪنهن کان به نه ورتي هئائين، پر بعد ۾ سندس شوق، چاچي جي زور ڀرڻ تي ميوزڪ ڪمپنيءَ طرفان ٿيل معاهدي سبب سندس والد پردي (برقعي ۾ رهي) ۾ ڳائڻ جي اجازت ڏني، جنهن بعد پهرين حسين بخشي والا صاحب ۽ پوءِ غلام حيدر ربانيءَ سندس فني تربيت ڪئي.
1930ع جي شروعاتي ڏهاڪي کان هن باقاعده پسِ پرده گلوڪاره (Play Back Singer) طور فلمن ۾ ڳائڻ شروع ڪيو. 1934ع ڌاري پندرنهن سالن جي عمر ۾ مائٽن جي مرضي خلاف گنپت لال بٽو نالي وڪيل سان پسند جي شادي ڪيائين. ان دوران 1937ع ۾ آل انڊيا ريڊيو پشاور ۽ لاهور اسٽيشن تان نشر ٿيندڙ گانن کيس شهرت جي بلندين تائين پهچائي ڇڏيو. هن هندي، بنگالي، مراٺي، گجراتي، تامل، پنجابي، سرائيڪي، سنڌي، اردو ۽ ٻين ٻولين ۾ لڳ ڀڳ 6000 گانا رڪارڊ ڪرايا، جن مان 1287 فلمي گانا هئا. هن جن ماهر موسيقارن سان گڏجي ڪم ڪيو، انهن ۾ غلام حيدر، نوشاد علي، ايس.ڊي برمن، سي رامچندر، او.پي نير ۽ ٻيا شامل هئا. ان کان علاوه هن لتا منگيشڪر، آشا ڀوسلي، محمد رفيع ۽ ڪشور ڪمار سان گڏ بيشمار دوگانا به رڪارڊ ڪرايا، جيڪي شائقينن ۾ بيحد پسند ڪيا ويا.
1947ع ۾ هندستان ۽ پاڪستان جي ورهاڱي بعد سندس استاد غلام حيدر رباني پاڪستان هجرت ڪري آيو پر شمشاد بيگم بمبئي (هندستان) ۾ رهي پنهنجي فني سفر کي جاري رکيو ۽ تقريباً 40 کان 45 سالن جي طويل عرصي تائين هندستاني موسيقي ۽ فلمي دنيا ۾ پنهنجو آواز جرڪائيندي رهي. 2009ع ۾ کيس هندي فلم موسيقيءَ لاءِ ڪيل خدمتن جي اعتراف ۾ او. پي. نير اوارڊ ۽ ڀارتي حڪومت طرفان ‘پدم ڀوشن’ اوارڊ ڏنو ويو.
1955ع ۾ هڪ حادثي سبب سندس گهر وارو گذاري ويو، جنهن بعد پنهنجي ڌيءُ اوشا راترا ۽ ناٺي ليفٽيننٽ ڪرنل يوگيش راترا سان گڏ ممبئي ۽ هيراننداڻي گارڊن، ضلعي پووائي ۾ رهندي هئي، جتي طويل علالت بعد 94 ورهين جي عمر ۾ 23 اپريل 2013ع تي وفات ڪيائين.
لفظ شمشاد بيگمھيٺين داخلائن ۾ پڻ استعمال ٿيل آھي
داخلا ۾ استعمال ٿيل تاريخون
1919.04.14 عيسوي
گلوڪاره شمشاد بيگم جو جنم 14 اپريل 1919ع تي لاهور ۾ هڪ مسلمان گهراڻي ۾ ٿيو.
2013.04.23 عيسوي
شمشاد بيگم 94 ورهين جي عمر ۾ 23 اپريل 2013ع تي وفات ڪيائين.
راڳي - ڀاڱي جون ٻِيون داخلائون
سڄڻ سنڌيخادم حسين سمو
سوڍل فقير لغاري
غلام شبير سمو
شانتي هيرانند
فوزيه سومرو
راول فقير
سهراب فقير
ام ڪلثوم
سچل فقير جتوئي